Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thánh Tông Thuần Hoàng Đế (hạ) [72a72b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

Tách câu và Phiên âm

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0 …… 東京，祗謁陵寢。[72a*1*1]

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 … Đông Kinh, chi yết lăng tẩm.

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 十一日，奏告。[72a*1*7]

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 Thập nhất nhật, tấu cáo.

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 十二日，建濟渡津梁于光德門外。[72a*1*12]

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 Thập nhị nhật, kiến Tế Độ tân lương vu Quang Đức môn ngoại.

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 帝作《春雲詩集》。[72a*2*7]

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 Đế tác Xuân vân thi tập.

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 十四日，天不雨。[72a*3*1]

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 Thập tứ nhật, thiên bất vũ.

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 帝禱，手寫所𢮪詩集四張，命阮󰦛張于臣祠之壁。[72a*3*7]

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 Đế đảo, thủ tả sở soạn thi tập tứ trương, mệnh Nguyễn Đôn trương vu thần từ chi bích.

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 是日初更，天降細武，五更大雨，滂沱。[72a*4*8]

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 Thị nhật sơ canh, thiên giáng tế vũ, ngũ canh đại vũ bàng đà.

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 帝題弘佑廟詩云：「極靈英氣震遙天，威力嚴提造化權，扣問山靈䏻潤物，通為甘雨作豊年。」[72a*5*4]

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 Đế đề Hoằng Hựu miếu thi vân: “Cực linh anh khí chấn dao thiên, Uy lực nghiêm đề tạo hóa quyền, Khấu vấn sơn linh năng nhuận vật, Thông vi cam vũ tác phong niên”.

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 帝至籃京，追思黎志父念，祖林；黎永父壽域，祖恢勳業，寫詩賜之，并賜黎志百金三十兩，黎永白金二十五兩，以為歡燕親𮌐之資。[72a*7*3]

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 Đế chí Lam Kinh, truy tư Lê Chí phụ Niệm, tổ Lâm; Lê Vĩnh phụ Thọ Vực, tổ Khôi huân nghiệp, tả thi tứ chi, tịnh tứ Lê Chí bách kim tam thập lưỡng, Lê Vĩnh bạch kim nhị thập ngũ lưỡng, dĩ vi hoan yến thân quyến chi tư.

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 二 [72a*9*18] 十四日，𭛁還。[72b*1*1]

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 Nhị thập tứ nhật, phát hoàn.

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 閏，二月，五日，賜文武臣僚宴於翠靄洲。[72b*2*1]

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 Nhuận, nhị nguyệt, ngũ nhật, tứ văn võ thần liêu yến ư Thúy Ái châu.

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 時御舟𭛁自梁江，駐翠靄，文武臣僚拜賀，故宴之。[72b*2*16]

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 Thời ngự chu phát tự Lương Giang, trú Thúy Ái, văn võ thần liêu bái hạ, cố yến chi.

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 先是，二月，皇太后上陵而㱕，偶嬰苦痢，至閏月，二十六日，亥時，崩于承華殿正寝，壽七十六。[72b*3*17]

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 Tiên thị, nhị nguyệt, Hoàng thái hậu thượng lăng nhi quy, ngẫu anh khổ lị, chí nhuận nguyệt, nhị thập lục nhật, Hợi thời, băng vu Thừa Hoa điện chính tẩm, thọ thất thập lục.

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 初皇太后未崩，冬時，帝𭁈皇太子日夜視疾，弗離左右。[72b*5*16]

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 Sơ Hoàng thái hậu vị băng, đông thời, đế dữ Hoàng thái tử nhật dạ thị tật, phất li tả hữu.

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 賜薬飲食，必先自賞，内告祖先，外篤祈懇靡神不󰁮。[72b*7*1]

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 Tứ dược ẩm thực, tất tiên tự thưởng, nội cáo tổ tiên, ngoại đốc kì khẩn, mi thần bất cử.

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 属纊之際，亦自呼號，太后猶為一󰟸関口欲言而辦也。[72b*8*3]

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 Thuộc khoáng chi tế, diệc tự hô hiệu, Thái hậu do vi nhất khoảnh quan khẩu dục ngôn nhi biện dã.

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 衣衮含飯，一一親臨自製以慟之。[72b*9*6]

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 Y cổn hàm phạn, nhất nhất thân lâm tự chế dĩ đỗng chi.

Dịch Quốc Ngữ

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 … [72a] Đông Kinh bái yết các lăng tẩm. Ngày 11, làm lễ tấu cáo. Ngày 12, dựng cầu bến Tế Độ ở ngoài cửa Quang Đức.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 Vua viết sách Xuân vân thi tập.

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Ngày 14, trời không mưa. Vua cầu đảo, tự tay viết các bài thơ trong thi tập của mình ra 4 tờ giấy, sai Nguyễn Đôn dán trên tường đền thờ thần. Hôm ấy, canh một trời mưa nhỏ, đến canh năm mưa to, nước tràn trề. Vua đề thơ ở miếu Hoằng Hựu¹ rằng:

Cựu linh anh khi chấn dao thiên,

Uy lực nghiêm đề tạo hóa quyền.

Khấu vấn sơn linh năng nhuận vật.

Thông vi cam vũ tác phong niên.

(Khí thiêng lừng lẫy dậy trời cao,

Tạo hóa quyền uy nắm chắc sao.

Sơn thần nếu biết nhuần muôn vật,

Hãy tuôn mưa ngọt, lúa vàng trao).

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 Vua đến Lam Kinh, nhớ lại công lao của cha Lê Chí là Lê Niệm, ông Chí là Lê Lâm; cha Lê Vĩnh là Thọ Vực, ông Vĩnh là Lê Khôi, viết bài thơ ban cho họ và cho Lê Chí 36 lạng bạc, Lê Vĩnh 25 lạng để làm yến tiệc vui với họ hàng.

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Ngày 24, [72b] vua ra về.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Tháng 2 nhuận, ngày mồng 5, ban yến cho các quan văn võ ở bãi Thúy Ái².

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Bấy giờ, thuyền ngự khởi hành từ sông Lương Giang về đậu ở bến Thúy Ái, các quan văn võ đến lạy mừng, cho nên ban yến.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 Trước đây, hồi tháng 2, Hoàng thái hậu đi lễ lăng trở về, không may bị bệnh nặng, đến giờ Hợi, ngày 26 tháng 2 nhuận, bặng ở chính tẩm điện Thừa Hoa, thọ 76 tuổi.

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 Khi Hoàng thái hậu chưa băng, mùa đông, vua cùng Hoàng thái tử ngày đêm chăm sóc, không lúc nào rời bên cạnh. Khi dâng thuốc hay đồ ăn, vua nhất định tụ mình nếm trước; trong thì kêu với tổ tiên, ngoài thì dốc lòng cầu khẩn, không thần nào là không khẩn. Đến khi hấp hối cũng tự kêu gào, Thái hậu còn nhếch mép một chút, muốn nói để từ giã. Mọi việc mặc áo, khâm liệm, bỏ gạo vào miệng người chết, vua đều tự làm lấy cả để tỏ lòng đau xót.

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 ^⇡ 1 Theo Cương mục, miếu Hoằng Hựu ở huyện Lương Giang, nay là huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa.

¶ 53 Leave a comment on paragraph 53 0 ^⇡ 2 Bãi Thúy Ái: ở phía nam sông Hồng, nay thuộc huyện Thanh Trì, Hà Nội.