Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thánh Tông Thuần Hoàng Đế (thượng) [35a35b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

Tách câu và Phiên âm

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0 …… 見有賜姓。[35a*1*1]

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 … kiến hữu tứ tính.

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 至漢髙祖以婁敬上見都之策，則賜姓劉氏，唐高祖嘉世勣真純臣之節，則賜姓李氏。[35a*1*5]

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 Chí Hán Cao Tổ dĩ Lâu Kính thượng kiến đô chi sách, tắc tứ tính Lưu thị, Đường Cao Tổ gia Thế Tích chân thuần thần chi tiết, tắc tứ tính Lí thị.

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 皆是駕馭豪傑之節。[35a*2*19]

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 Giai thị giá ngự hào kiệt chi tiết.

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 其原一開，流而爲弊，為之 [35a*3*8] 臣者，亦幸以榮殊，不知姓有譜系，固不可混，賜之 [35a*3*18] 失所係最大。以人臣而同國姓則不敬，以人子而忘本族則不孝。[35a*4*18]

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 Kì nguyên nhất khai, lưu nhi vi tệ, vi chi thần giả, diệc hạnh dĩ vinh thù, bất tri tính hữu phả hệ, cố bất khả hỗn, tứ chi thất sở hệ tối đại. Dĩ nhân thần nhi đồng quốc tính tắc bất kính, dĩ nhân tử nhi vong bản tộc tắc bất hiếu.

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 孰有不敬，不孝而能濟事哉？[35a*6*5]

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 Thục hữu bất kính, bất hiếu nhi năng tế sự tai?

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 宜革正之。[35a*6*16]

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 Nghi cách chính chi.

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 凡人臣得賜國姓，並許改還祖父本姓，使澄天璜之宗派，明姓氏之本原。」[35a*7*1]

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 Phàm nhân thần đắc tứ quốc tính, tịnh hứa cải hoàn tổ phụ bản tính, sử trừng thiên hoàng chi tông phái, minh tính thị chi bản nguyên”.

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 帝從之。[35a*8*10]

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 Đế tòng chi.

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 宣光鎮守副總兵黎饋奏：「本鎮𫎇當社被吒（音詫）人燒毀人家，察 [35a*8*13] 掠人口。」[35b*1*1]

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 Tuyên Quang trấn thủ phó tổng binh Lê Quỹ tấu: “Bản trấn Mông Đương xã bị Xá (âm sá) nhân thiêu hủy nhân gia, sát lược nhân khẩu”.

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 詔下朝臣議。[35b*1*4]

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 Chiếu hạ triều thần nghị.

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 宰臣丁列等曰：「邉遠蠻夷，自相攻擊，乃其俗耳，惟固守我疆，無啓邊釁可也。」[35b*1*9]

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 Tể thần Đinh Liệt đẳng viết: “Biên viễn Man Di, tự tương công kích, nãi kì tục nhĩ, duy cố thủ ngã cương, vô khải biên hấn khả dã”.

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 九日，雷震監門衛城上店。[35b*3*1]

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 Cửu nhật, lôi chấn Giám môn vệ thành thượng điếm.

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 十日，甲戌，令五府軍造戰器樣，既而又改别樣，軍人有咨嗟者，威雷衛軍人文廬上疏，其畧曰：「臣竊見本年正月，陛下既出新樣，遣諸將造戰器，今又改為别樣，是正令之不常也。」[35b*3*11]

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 Thập nhật, Giáp Tuất, lệnh ngũ phủ quân tạo chiến khí dạng, ký nhi hựu cải biệt dạng, quân nhân hữu tư ta giả, Uy lôi vệ quân nhân Văn Lư thượng sớ, kì lược viết: “Thần thiết kiến bản niên chính nguyệt, bệ hạ ký xuất tân dạng, khiển chư tướng tạo chiến khí, kim hựu cải vi biệt dạng, thị chính lệnh chi bất thường dã”.

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 帝令吏部諭廬曰：「戦器是同一樣，爾所言乃妄爾。」[35b*7*4]

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 Đế lệnh Lại bộ dụ Lư viết: “Chiến khí thị đồng nhất dạng, nhĩ sở ngôn nãi vọng nhĩ”.

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 侍郎梁如鵠私謂廬曰：「爾非言職，安敢妄論國事？」[35b*8*4]

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 Thị lang Lương Như Hộc tư vị Lư viết: “Nhĩ phi ngôn chức, an cảm vọng luận quốc sự?”.

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 廬曰：「國以民為本，而兵所以衛民也。[35b*9*4]

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 Lư viết: “Quốc dĩ dân vi bản, nhi binh sở dĩ vệ dân dã.

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 今號 …… [35b*9*18]

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 Kim hiệu …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 … [35a] thấy ai được ban họ (nhà vua) cả. Đến Hán Cao Tổ cho là Lâu Kính có công dâng kế sách dựng đô thành bèn ban cho họ Lưu¹, Đường Cao Tổ khen Thế Tích có khí tiết bề tôi trong sạch nên ban cho họ Lý². Đó đều là phương sách chế ngự hào kiệt mà thôi. Nhưng nguồn vừa khơi ra mà dòng đã thành vẩn đục. Người làm tôi thì cũng cho thế là vinh hạnh, mà không hiểu rằng họ hàng phải có phả hệ, tuyệt đối không thể lẫn lộn được. Cái sai của việc ban tên họ có quan hệ rất lớn. Vì người làm tôi mà cùng họ với vua thì bất kính, người làm con mà quên mất gốc thì bất hiếu. Làm sao có kẻ bất kính bất hiếu mà làm nên việc được? Nên sửa bỏ lệ ấy đi. Tất cả bề tôi đã được ban cho họ nhà vua đều cho đổi lại theo họ cũ của ông cha để cho tông phái nhà vua được phân minh, cội gốc các họ được rõ ràng”.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 Vua y theo.

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Phó tổng binh trấn thủ Tuyên Quang Lê Quỹ tâu rằng:

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 “Xã Mông Đương trong trấn bị người Xá đến đốt phá nhà cửa, giết và bắt người”.

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 [35b] Xuống chiếu cho triều thần bàn. Tể thần là bọn Đinh Liệt nói:

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 “Bọn man di cõi biên cương xa xăm đánh lộn lẫn nhau, đó là tục của chúng thôi, chỉ việc giữ kỹ bờ cõi của ta, không để xảy ra hấn khích ở biên giới là được”.

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Ngày 19, sét đánh vào điếm canh trên thành của vệ Giám môn.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Ngày Giáp Tuất mồng 10, sai quân ngũ phủ làm kiểu mẫu đồ chiến khí, rồi lại đổi làm kiểu khác, quân nhân có người than oán. Quân nhân vệ Uy lôi là Văn Lư dâng sớ đại ý nói:

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 “Thần trộm thấy hồi tháng giêng năm nay bệ hạ đã ban ra kiểu mới, sai các quân chế tạo chiến khí, nay lại đổi làm kiểu khác, như thế là chính lệnh bất thường”.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 Vua sai Lại bộ dụ Lư rằng:

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 “Chiến khí vẫn cùng một kiểu, ngươi nói thế là nói càn”.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 Thị lang Lương Nhữ Hộc nói riêng với Lư rằng:

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 “Ngươi không phải lấy là chức phận được nói, sao dám bàn bậy việc nước?”.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Lư Trả lời:

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 “Nước lấy dân làm gốc, mà binh là để bảo vệ dân. Nay hiệu …

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 ^⇡ 1 Hán Cao Tổ họ Lưu (Lưu Bang).

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 ^⇡ 2 Đường Cao Tổ họ Lý (Lý Uyên).