Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thánh Tông Thuần Hoàng Đế (thượng) [67a67b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

Tách câu và Phiên âm

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0 …… 以駮正。[67a*1*1]

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 … dĩ bác chính.

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 體部儀制失序，禮科得以封弹。[67a*1*4]

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 Lễ bộ nghi chế thất tự, Lễ khoa đắc dĩ phong đàn.

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 刑科論刑部審讞之乖；宜工科檢工部課程之勤怠。[67a*1*16]

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 Hình khoa luận Hình bộ thẩm nghiện chi quai nghi, Công khoa kiểm Công bộ khóa trình chi cần đãi.

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 至如各五府軍需簿額填委之多，將帥偏裨󰱇𪣷（懦軟二音，宫外垣也）之别，經歷首領得以󰏲考糾察之。[67a*2*17]

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 Chí như các ngũ phủ quân nhu bạ ngạch điền ủy chi đa, tướng súy thiên tì tuyển nhuyễn (nhu nhuyễn nhị âm, cung ngoại viên dã) chi biệt, kinh lịch thủ lĩnh đắc dĩ kê khảo củ sát chi.

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 前制建官多以品崇爵侈。[67a*4*16]

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 Tiền chế kiến quan đa dĩ phẩm sùng tước xỉ.

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 今制見官總是祿省秩卑。[67a*5*6]

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 Kim chế kiến quan tổng thị lộc tỉnh trật ti.

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 官設與前頗增，禄費與前将准。[67a*5*16]

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 Quan thiết dữ tiền pha tăng, lộc phí dữ tiền tương chuẩn.

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 食既無冗，責實有㱕，使大小相維，輕仲将制。[67a*6*9]

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 Thực ký vô nhũng, trách thực hữu quy, sử đại tiểu tương duy, khinh trọng tương chế.

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 威權不者，國是難摇。[67a*7*7]

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 Uy quyền bất giả, quốc thị nan dao.

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 有道揆法守之風，無悖義犯刑之過。[67a*7*15]

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 Hữu đạo quỹ pháp thủ chi phong, vô bội nghĩa phạm hình chi quá.

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 以成我聖祖神宗之志，而保治安於無󰠃，非作聪明亂舊章而葙天下之議 [67a*8*10] 也！[67b*1*1]

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 Dĩ thành ngã Thánh tổ Thần tông chi chí, nhi bảo trị an ư vô cùng, phi tác thông minh loạn cựu chương nhi tương thiên hạ chi nghị dã!

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 繼今，為我子孫，當知此制之行，出於不得已，法式一定，恪宜持循，勿是一以之聰明，妄擬先朝而改作，顛覆典刑，以陷于不孝之地。為之臣輔，亦當恪守常憲，永弼乃后，俾紹前烈，其永無愆。敢有妄引前制，妄議一官易一職，委是奸逆之臣，紊亂成憲，棄市不令，家属𭛁去邉遠，以明爲臣不忠之罪，庶幾萬世之後，知夫創制立法之意有在矣。 」[67b*1*2]

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 Kế kim, vi ngã tử tôn, đương tri thử chế chi hành, xuất ư bất đắc dĩ, pháp thức nhất định, khác nghi trì tuần, vật thị nhất dĩ chi thông minh, vọng nghĩ tiên triều nhi cải tác, điên phú điển hình, dĩ hãm vu bất hiếu chi địa. Vi chi thần phụ, diệc đương khác thủ thường hiến, vĩnh bật nãi hậu, tỉ thiệu tiền liệt, kì vĩnh vô khiên. Cảm hữu vọng dẫn tiền chế, vọng nghị nhất quan dịch nhất chức, ủy thị gian nghịch chi thần, vặn loạn thành hiến, khí thị bất lệnh, gia thuộc phát khứ biên viễn, dĩ minh vi thần bất trung chi tội, thứ cơ vạn thế chi hậu, tri phu sáng chế lập pháp chi ý hữu tại hĩ”.

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 其制以皇宗列爵為始，親王則皇子受封以府為號（如建興府曰建興王之類是也）。[67b*7*17]

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 Kì chế dĩ hoàng tông liệt tước vi thủy, thân vương tắc hoàng tử thụ phong dĩ phủ vi hiệu (như Kiến Hưng phủ viết Kiến Hưng Vương chi loại thị dã).

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 嗣親王則親王世子受封，以縣為號 …… [67b*9*11]

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 Tự thân vương tắc thân vương thế tử thụ phong, dĩ huyện vi hiệu …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 … [67a] bác bỏ. Lễ bộ nghi chế không hợp lệ thì Lễ khoa có quyền hặc tâu. Hình khoa xem xét công việc xử án của Hình bộ phải trái như thế nào; Công khoa kiểm điểm quá trình làm việc của Công bộ siêng năng hay lười biếng.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 Đến như việc xét duyệt sổ sách quân nhu hàng đống, hay phân biệt chọn lựa tướng súy, thiên tỳ, trong các quân của thủ phủ thì các quan kinh lịch, thủ lĩnh đều được phép tra xét, đàn hặc cả. Quy chế trước kia, đặt quan phần nhiều lấy quan to, tước cao. Chế độ ngày nay, đặt quan đều là lương ít trật thấp. Số quan đặt ra so với trước tăng rất nhiều, nhưng tiền lương chi tiêu so với xưa cũng thế. Đã không có người nào ăn hại, mà trách nhiệm lại có nơi quy kết, khiến cho quan to, quan nhỏ đều ràng buộc với nhau; chức trọng chức khinh cùng kiềm chế lẫn nhau. Uy quyền không bị lợi dụng, thế nước vậy là khó lay. Hình thành thói quen giữ đạo lý, theo pháp luật mà dứt bỏ tội lỗi khinh nhân nghĩa, phạm ngục hình. Để hoàn thành chí hướng của đức Thánh tổ Thần tông ta, và giữ mãi bình yên thịnh trị tới vô cùng, chứ không phải là ta cố ra vẻ thông minh biến đổi phép cũ mà buộc miệng thiên hạ [67b] đâu! Kể từ nay, kẻ nào là con cháu ta, phải biết rằng ban hành quy chế này là điều bất đắc dĩ, một khi phép tắc đã định ra, phải kính cẩn duy trì và thực hiện, không được cậy mình là thông minh, rồi đem so với triều trước mà sửa đổi lại, làm đảo lộn mọi điển chương chế độ, để mắc tội bất hiếu. Kẻ nào là bề tôi cũng kính cẩn giữ phép thường, mãi mãi giúp đỡ vua các ngươi, để kế tục công liệt của người xưa, để vĩnh viễn không còn lầm lỗi. Kẻ nào dám dẫn bừa quy chế cũ mà bàn càn một quan nào, thay đổi một chức nào, chính là kẻ bề tôi gian nghịch, làm loạn phép nước, phải xử tử vứt xác ra chợ không thương xót; còn gia thuộc nó phải đày đi nơi xa để tỏ rõ tội kẻ làm tôi bất trung; ngõ hầu muôn đời sau này hiểu được ý nghĩa sâu xa của việc sáng lập điển chương chế độ”.

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Quan chế này bắt đầu bằng các tước của tông phái nhà vua. Thân vương thì hoàng tử được phong, lấy tên phủ làm hiệu (như phủ Kiến Hưng gọi là Kiến Hưng Vương). Tự thân vương¹ thì con cả của thân vương được phong, lấy tên huyện làm hiệu …

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 ^⇡ 1 Tự thân vương: con cả của thân vương được tập ấm tước của người cha.