Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Kỷ nhà Lê [16a16b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 子效之，滛佚取亡，𡸈無󰧉禍之端哉？[16a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … tử hiệu chi, dâm dật thủ vong, khởi vô khải họa chi đoan tai?

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 帝親征占城，克之。[16a*2*1]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Đế thân chinh Chiêm Thành, khắc chi.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 先是，帝遣辭穆、吳子庚使占城，爲其所執。[16a*2*8]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Tiên thị, đế khiển Từ Mục, Ngô Tử Canh sứ Chiêm Thành, vi kì sở chấp.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 帝怒，繕戰船，治戈甲，自將討之，斬其篦眉税于陣。[16a*3*6]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Đế nộ, thiện chiến thuyền, trị qua giáp, tự tướng thảo chi, trảm kì Bê Mi Thuế vu trận.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 占城大敗。[16a*4*6]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Chiêm Thành đại bại.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 俘獲士卒不可勝計，獲宫妓百人，及天竺僧一人，遷其重噐，收金銀寳貨以萬數，夷其城池，毀其宗廟，朞月還京師。[16a*4*10]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Phù hoạch sĩ tốt bất khả thắng kể, hoạch cung kĩ bách nhân, cập Thiên Trúc tăng nhất nhân, thiên kì trọng khí, thu kim ngân bảo hóa dĩ vạn sổ, di kì thành trì, hủy kì tông miếu, ki nguyệt hoàn kinh sư.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 是歲，大饑。[16a*6*16]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Thị tuế, đại cơ.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 癸未，四年（宋太平國八年）。[16a*8*1]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Quý Mùi, tứ niên (Tống Thái Bình Quốc bát niên).

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 興春，遣使通好于宋。[16a*8*11]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Hưng Xuân, khiển sứ thông hảo vu Tống.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 初，帝征占城，管甲劉繼宗遁居其國。[16a*8*19]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Sơ, đế chinh Chiêm Thành, Quản giáp Lưu Kế Tông độn cư kì quốc.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 至是，遣養而（養子也，鈌名）[16a*9*12]  收捕，獲繼宗斬之。[16b*1*1]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Chí thị, khiển dưỡng nhi (dưỡng tử dã, khuyết danh) thu bổ, hoạch Kế Tông trảm chi.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 海道新港城（未詳某使）。[16b*1*8]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Hải đạo tân cảng thành (vị tường mỗ xứ).

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 帝征占時，歷銅皷山至婆和江，山路險難，人馬困憊，海道波濤，又難往來，乃使人開港。[16b*1*17]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Đế chinh Chiêm thời, lịch Đồng Cổ sơn chí Bà Hòa giang, sơn lộ hiểm nan, nhân mã khốn bị, hải đạo ba đào, hựu nan vãng lai, nãi sử nhân khai cảng.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 至是，成，舟楫所至，皆得其便。[16b*3*11]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Chí thị, thành, chu tiếp sở chí, giai đắc kì tiện.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 甲申，五年（宋雍熙元年）。[16b*5*1]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Giáp Thân, ngũ niên (Tống Ung Hi nguyên niên).

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 春，二月，鑄天福錢。[16b*5*9]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Xuân, nhị nguyệt, chú Thiên Phúc tiền.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 大興宫室，造百寳千歲殿于大雲山，其柱裝之以金銀，爲視朝之所，東曰風流殿，西曰紫華殿，左曰蓬萊殿，右曰極樂殿。[16b*5*17]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Đại hưng cung thất, tạo Bách Bảo Thiên Tuế điện vu Đại Vân sơn, kì trụ trang chi dĩ kim ngân, vi thị triều chi sở, đông viết Phong Lưu điện; tây viết Tử Hoa điện; tả viết Bồng Lai điện; hữu viết Cực Lạc điện.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 次槅大雲樓，連起長春殿，以爲御寢之處。[16b*8*5]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Thứ cách Đại Vân lầu, liên khởi Trường Xuân điện, dĩ vi ngự tẩm chi xứ.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 長春殿側又起龍祿殿，盖以銀瓦。[16b*9*2]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Trường Xuân điện trắc hựu khởi Long Lộc điện, cái dĩ ngân ngõa.

Dịch Quốc Ngữ

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 … [16a] con mình bắt chước mà dâm dật đến nỗi mất nước, há chẳng phải là mở đầu mối họa đó sao?

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Vua thân đi đánh Chiêm Thành, thắng được. Trước đó vua sai Từ Mục, Ngô Tử Canh sang sứ Chiêm Thành, bị người Chiêm bắt giữ. Vua giận, sai đóng chiến thuyền sửa binh khí, tự làm tướng đi đánh, chém Bê Mi Thuế¹ tại trận. Chiêm Thành thua to. Bắt sống được quân sĩ của chúng nhiều vô kể, cùng là kỹ nữ trong cung trăm người và một nhà sư người Thiên Trúc, lấy các đồ quý đem về, thu được vàng bạc của báu kể hàng vạn; san phẳng thành trì, phá hủy tông miếu, vừa một năm thì trở về kinh sư.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Năm ấy đói to.

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Quý Mùi, [Thiên Phúc] năm thứ 4 [983], (Tống Thái Bình Hưng Quốc năm thứ 8).

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 Mùa xuân, sai sứ sang thông hiếu với nhà Tống.

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Trước kia vua đi đánh Chiêm Thành, Quảng giáp Lưu Kế Tông trốn ở lại nước ấy. Đến đây, vua sai người con nuôi (không rõ tên) [16b] đi bắt được Kế Tông, đem chém.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 Kênh mới trên đường biển làm xong (chưa rõ ở chỗ nào). Khi vua đi đánh Chiêm Thành, qua núi Đồng Cổ² đến sông Bà Hòa³, đường núi hiểm trở khó đi, người ngựa mỏi mệt, đường biển thì sóng to khó đi lại, bèn sai người đào kênh. Đến đây làm xong, thuyền bè đi lại đều được thuận tiện.

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Giáp Thân, [Thiên Phúc] năm thứ 5 [984], (Tống Ung Hy năm thứ 1).

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Muà xuân, tháng 2, đúc tiền Thiên Phúc.

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Làm nhiều cung điện nhà cửa: dựng điện Bách Bảo Thiên Tuế ở núi Đại Vân⁴, cột giác vàng bạc, làm nơi coi chầu; phía đông là điện Phong Lưu, phía tây là điện Tử Hoa, bên tả là điện Bồng Lai, bên hữu là điện Cực Lạc. Tiếp đó là lầu Đại Vân, dựng tiếp điện Trường Xuân làm nơi vua nghỉ. Bên cạnh điện Trường Xuân lại dựng điện Long Lộc, mái lợp ngói bạc.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 ^⇡ 1 Bê Mi Thuế: Đại Việt sử lược (q.1, 19b) nói là vua Chiêm, Cương mục (CB1, 19a) nói là tướng Chiêm. G.Maspéro khôi phục tên Phạn ngữ của người này là Parames’varavarman I (Le Royaume de Champa); nhưng vẫn coi là giả thuyết vì chưa có cứ liệu xác nhận.

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 ^⇡ 2 Núi Đồng Cổ: ở xã Đan Nê, huyện Thiệu Yên, tỉnh Thanh Hóa.

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 ^⇡ 3 Sông Bà Hòa: sông chảy qua xã Bà Hòa, sau đổi là xã Đồng Hòa, nay thuộc huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa.

¶ 53 Leave a comment on paragraph 53 0 ^⇡ 4 Núi Đại Vân: ở thành Hoa Lư, tỉnh Hà Nam Ninh.