Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Kỷ nhà Lê [32a32b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 蘊曰：「近者臣覩符讓之異，知李氏壯盛，而興業必矣。

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 …… Uẩn viết: “Cận giả thần đổ phù nhượng chi dị, tri Lý thị tráng thịnh, nhi hưng nghiệp tất hỷ.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 今觀天下之姓，李最多，無如親衞寬慈仁恕，頗得眾心，而掌握兵柄者，宗主萬民，捨親衞，其誰當之，臣年七十餘，願斯須勿死，以觀德化如何，誠干載一遇之幸也。」

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Kim quan thiên hạ chi tính, Lý tối đa, vô như Thân vệ khoan từ nhân thứ, pha đắc chúng tâm, nhi chưởng ác binh bính giả, tông chủ vạn dân, xả Thân vệ, kì thùy đương chi, thần niên thất thập dư, nguyện tư tu vật tử, dĩ quan đức hóa như hà, thành can tải nhất ngộ chi hạnh dã”.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 公蘊惧語泄，遣其兄將萬行匿于蕉山，然亦以此自負，始萌覬覦神器之心，而人亦附焉。

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Công Uẩn cụ ngữ tiết, khiển kì huynh tương Vạn Hạnh nặc vu Tiêu Sơn, nhiên diệc dĩ thử tự phụ, thủy manh kí du thần khí chi tâm, nhi nhân diệc phụ yên.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 臥朝嘗食五廉，果得李核，感於讖語，陰求李氏族誅之，而公蘊在左右，終不之覺。

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Ngọa Triều thường thực ngũ liêm, quả đắc lí hạch, cảm ư sấm ngữ, âm cầu Lý thị tộc tru chi, nhi Công Uẩn tại tả hữu, chung bất chi giác.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 及臥朝崩，嗣君尚幼，公蘊舆右殿前指揮使阮低各得隨龍兵五百人人宿衞，

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Cập Ngọa Triều băng, tự quân thượng ấu, Công Uẩn dư Hữu điện tiền chỉ huy sứ Nguyễn Đê các đắc tùy long binh ngũ bách nhân nhân túc vệ,

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 時，祗侯陶甘沐揣知公蘊有欲受禪之意，遂以微間激之日：「間者主上昏暴，多行不義，天厭其德，弗克終壽，嗣子幼冲，未堪多難，庶事煩擾，百神靡懷，下民嗷嗷，以求真主，親衞蓋因此時，發英謀攄睿斷，遠觀湯、武之迹，近覽丁、黎所行，上順天心，下從人望，而欲守區區之小節耶。」

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Thời, Chi hậu Đào Cam Mộc sủy tri Công Uẩn hữu dục thụ thiền chi ý, toại dĩ vi gian khích chi nhật: “Gian giả chúa thượng hôn bạo, đa hành bất nghĩa, thiên yếm kì đức, phất khắc chung thọ, tự tử ấu xung, vị kham đa nan, thứ sự phiền nhiễu, bách thần mĩ hoài, hạ dân ngao ngao, dĩ cầu chân chủ, Thân vệ cái nhân thử thời, phát anh mưu sư duệ đoạn, viễn quan Thang, Vũ chi tích, cận lãm Đinh, Lê sở hành, thượng thuận thiên tâm, hạ tòng nhân vọng, nhi dục thủ khu khu chi tiểu tiết gia”.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 公蘊內悅其言，而頗疑甘其有異謀，陽責之曰：「公何為出是言，吾必執公送官。」

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Công Uẩn nội duyệt kì ngôn, nhi pha nghi Cam kì hữu dị mưu, dương trách chi viết: “Công hà vi xuất thị ngôn, ngô tất chấp công tống quan”.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 甘沐徐謂公蘊曰：「甘沐見天時人事如此，故敢發言，今反欲告之，吾誠不避死。」

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Cam Mộc từ vị Công Uẩn viết: “Cam Mộc kiến thiên thời nhân sự như thử, cố cảm phát ngôn, kim phản dục cáo chi, ngô thành bất tị tử”.

Dịch Quốc Ngữ

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 … [32a] Uẩn rằng: “Mới rồi tôi thấy chữ bùa sấm kỳ lạ, biết họ Lý cường thịnh, tất dấy lên cơ nghiệp. Nay xem trong thiên hạ người họ Lý rất nhiều, nhưng không ai bằng Thân vệ là người khoan thứ nhân từ được lòng dân, lại đang nắm binh giữ quyền trong tay, đứng đầu muôn dân chẳng phải Thân vệ thì còn ai đương nỗi nữa. Tôi đã hơn 70 tuổi rồi, mong được thư thả hãy chết, để xem đức hóa của ông như thế nào, thực là cái may nghìn năm có một”. Công Uẩn sợ câu nói ấy tiết lộ, bảo người anh đem Vạn Hạnh giấu ở Tiêu Sơn¹. Song từ ấy cũng lấy thế tự phụ mới nảy ra lòng nhòm ngó ngôi vua, mà người ta cũng quy phụ.

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Có lần Ngọa Triều ăn quả khế lại thấy hột mận², mới tin lời sấm ngữ, ngầm tìm người họ Lý giết đi, thế mà Công Uẩn ở ngay bên cạnh, rốt cuộc vẫn không biết. Đến khi Ngỏa Triều băng, vua nối còn bé, Công Uẩn cùng với Hữu điện tiền chỉ huy sứ là Nguyễn Đê mỗi người được đem [32b] 500 quân tùy long³ vào làm túc vệ. Khi ấy Chi hậu là Đào Cam Mộc dò biết Công Uẩn có muốn nhận việc truyền ngôi, mới nhân lúc vắng nói khích rằng: “Gần đây chúa thượng ngu tối bạo ngược, làm nhiều việc bất nghĩa, trời chán ghét nên không cho hết thọ, con nối thơ ấu, không kham nỗi nhiều khó khăn. Mọi việc phiền nhiễu thần linh không ưa, dân chúng nhao nhác, mong tìm chân chúa. Sao Thân vệ không nhân lúc này nghĩ ra mưu cao, quyết đoán sáng suốt, xa xem dấu cũ của Thang Vũ, gần xem việc làm của Đinh Lê, trên thuận lòng trời, dưới theo ý dân, mà cứ muốn khư khư giữ tiểu tiết làm gì!”. Công Uẩn trong lòng thích lời nói đó nhưng còn ngờ Cam Mộc có mưu khác, mới giả cách mắng rằng: “Sao ông lại nói như thế, tôi phải bắt ông nộp quan!”. Cam Mộc thong thả bảo Công Uẩn rằng: “Tôi thấy thiên thời nhân sự như thế, cho nên mới dám phát ngôn. Nay ông lại muốn cáo giác tôi thì tôi không phải là người sợ chết”.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 ^⇡ 1 Tiêu Sơn: nay thuộc xã Tương Giang, huyện Tiên Sơn, tỉnh Hà Bắc.

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 ^⇡ 2 Chữ Lý nghĩa là cây mận.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 ^⇡ 3 Tùy long binh: đội quân hầu của vua.