Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Chiêu Hoàng [33a33b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 局，祗候陳僉爲祗應局，陳煚爲政首（煚陳太宗）。[33a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … cục, Chi hậu Trần Thiêm vi Chi ứng cục, Trần Cảnh vi Chính Thủ (Cảnh Trần Thái Tông).

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 時方八歲，侍侯於外。[33a*1*19]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Thời phương bát tuế, thị hầu ư ngoại.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 一日當司盥洗，因入侍内，昭皇見而悅之，每夜逰，召與同逰，見煚在暗處，即親臨挑謔之，或曳其髮，或立其影。[33a*2*6]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Nhất nhật đương tư quán tẩy, nhân nhập thị nội, Chiêu Hoàng kiến nhi duyệt chi, mỗi dạ du, triệu dữ đồng du, kiến Cảnh tại ám xứ, tức thân lâm thiểu hước chi, hoặc duệ kì phát, hoặc lập kì ảnh.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 他日，煚捧水𠤷（音移）侍立昭皇盥頮（音誨），以手掬水濺煚靣而謔笑，及煚捧檳榔巾，則以巾拋與之。[33a*4*10]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Tha nhật, Cảnh bổng thủy di (âm di) thị lập Chiêu Hoàng quán hối (âm hối), dĩ thủ cúc thủy tiễn Cảnh diện nhi hước tiếu, cập Cảnh bổng tân lang cân, tắc dĩ cân phao dữ chi.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 煚不敢言，音以告守度。[33a*6*8]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Cảnh bất cảm ngôn, âm dĩ cáo Thủ Độ.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 守度曰：「誠有如此皇族乎？亦族乎？」[33a*6*17]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Thủ Độ viết: “Thành hữu như thử hoàng tộc hồ? Xích tộc hồ?”.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 又一日，昭皇又以檳榔巾拋與煚，煚拜曰：「陛下赦臣罪否，臣願奉命。」[33a*7*11]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Hựu nhất nhật, Chiêu Hoàng hựu dĩ tân lang cân phao dữ Cảnh, Cảnh bái viết: “Bệ hạ xá thần tội phủ, thần nguyện phụng mệnh”.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 昭皇笑曰：「赦汝，今汝已智辨。」[33a*8*18]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Chiêu Hoàng tiếu viết: “Xá nhữ, kim nhữ dĩ trí biện”.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 煚又以吿守，度守度恐事 [33a*9*10] 泄併誅，於是自率家属、親戚入禁中。[33b*1*1]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Cảnh hựu dĩ cáo Thủ Độ, Thủ Độ khủng sự tiết tịnh tru, ư thị tự suất gia thuộc, thân thích nhập cấm trung.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 守度䦕城門及諸宫門，令人守之，百官進朝，不得入。[33b*1*15]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Thủ Độ quan thành môn cập chư cung môn, lệnh nhân thủ chi, bách quan tiến triều, bất đắc nhập.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 守度徧吿曰：「陛下已有尙矣。」群臣皆曰諾，請擇日朝見。[33b*2*16]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Thủ Độ biến cáo viết: “Bệ hạ dĩ hữu thượng hĩ”. Quần thần giai viết nặc, thỉnh trạch nhật triều kiến.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 本月，二十一日，群臣進朝拜賀。[33b*3*18]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Bản nguyệt, nhị thập nhất nhật, quần thần tiến triều bái hạ.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 下昭曰：「自古南越帝王，治天下者有矣。[33b*4*11]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Hạ chiếu viết: “Tự cổ Nam Việt đế vương, trị thiên hạ giả hữu hĩ.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 惟我李受天眷命，奄有四海，列聖相承，二百餘年，奈以上皇嬰疾，承統無人，國勢傾危，命朕受明詔，勉強即位，自古已來未之有也。[33b*5*7]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Duy ngã Lý thụ thiên quyến mệnh, yểm hữu tứ hải, liệt thánh tương thừa, nhị bách dư niên, nại dĩ Thượng hoàng anh tật, thừa thống vô nhân, quốc thế khuynh nguy, mệnh trẫm thụ minh chiếu, miễn cưỡng tức vị, tự cổ dĩ lai vị chi hữu dã.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 嗟朕惟爲女主，才德俱傾，輔弼無人，盗賊蜂起，安可秉持神噐之太重？朕夙興夜寐，惟恐難堪，每念求 …… [33b*7*19]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Ta trẫm duy vi nữ chủ, tài đức cụ khuynh, phụ bật vô nhân, đạo tặc phong khởi, an khả bỉnh trì thần khí chi thái trọng? Trẫm túc hưng dạ mị, duy khủng nan kham, mỗi niệm cầu …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 … [33a] cục chi hậu¹, Trần Thiêm làm Chi ứng cục, Trần Cảnh làm Chính thủ (Cảnh sau là Trần Thái Tông). Cảnh lúc ấy mới lên 8 tuổi, chực hầu ở bên ngoài. Một hôm phải giữ việc bưng nước rửa, nhân thế vào hầu bên trong. Chiêu Hoàng trông thấy làm ưa, mỗi khi chơi đêm cho gọi Cảnh đến cùng chơi, thấy Cảnh ở chỗ tối thì thân đến trêu chọc, hoặc nắm lấy tóc, hoặc đứng lên bóng. Có một hôm, Cảnh bưng chậu nước hầu, Chiêu Hoàng rửa mặt lấy tay vốc nước té ướt cả mặt Cảnh rồi cười trêu, đến khi Cảnh bưng khăn trầu thì lấy khăn ném cho Cảnh. Cảnh không dám nói gì, về nói ngầm với Thủ Độ. Thủ Độ nói: “Nếu thực như thế thì họ ta thành hoàng tộc hay bị diệt tộc đây?”. Lại một hôm, Chiêu Hoàng lại lấy khăn trầu ném cho Cảnh, Cảnh lạy rồi nói: “Bệ hạ có tha tội cho thần không? Thần xin vâng mệnh”. Chiêu Hoàng cười và nói: “Tha tội cho ngươi. Nay ngươi đã biết nói khôn đó”. Cảnh lại về nói với Thủ Độ. Thủ độ sợ việc [33b] tiết lộ thì bị giết cả, bấy giờ mới tự đem gia thuộc thân thích vào trong cung cấm. Thủ Độ đóng cửa thành và các cửa cung, sai người coi giữ, các quan vào chầu không được vào. Thủ Độ loan báo rằng: “Bệ hạ đã có chồng rồi”. Các quan đều vâng lời, xin chọn ngày vào chầu. Tháng ấy, ngày 21, các quan vào chầu lạy mừng. Xuống chiếu rằng: “Từ xưa nước Nam Việt ta đã có đế vương trị thiên hạ. Duy triều Lý ta vâng chịu mệnh trời, có cả bốn biển, các tiên thánh truyền nối hơn hai trăm năm, chỉ vì thượng hoàng có bệnh, không người nối dõi, thế nước nghiêng nguy, sai trẫm nhận minh chiếu, cố gượng lên ngôi, từ xưa đến giờ chưa từng có việc ấy. Khốn nổi trẫm là nữ chúa, tài đức đều thiếu, không người giúp đỡ, giặc cướp nổi lên như ong, làm sao mà giữ nổi ngôi báu nặng nề? Trẫm dậy sớm thức khuya, chỉ sợ không cáng đáng nổi, vẫn nghĩ tìm …

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 ^⇡ 1 Cận thị thự lực cục chi hậu: chức chi hậu ở sáu cục của cận thị thự là thự giữ việc hầu cận vua.