Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thái Tông Hoàng Đế [19a19b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 黄龍見于帝舟，帝獨自負。[19a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … hoàng long kiến vu Đế chu, Đế độc tự phụ.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 及至，破之，擒其將而還。[19a*1*11]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Cập chí, phá chi, cầm kì tướng nhi hoàn.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 十九年，春三月，丙申，朔，帝以所御衣賜南帝觀道士陳慧隆。[19a*2*4]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Thập cửu niên, xuân tam nguyệt, Bính Thân, sóc, Đế dĩ sở ngự y tứ Nam Đế quán đạo sĩ Trần Tuệ Long.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 是夜，光徹觀内。[19a*3*11]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Thị dạ, quang triệt quán nội.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 慧隆驚起視之，乃黄龍見于衣架也。[19a*4*1]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Tuệ Long kinh khởi thị chi, nãi hoàng long hiện vu y giá dã.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 此皆天之所命，至是，並符之。[19a*4*15]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Thử giai thiên chi sở mệnh, chí thị, tịnh phù chi.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 其禀性仁哲頴悞，通文武大畧，至於禮樂射御書數等藝，無不精諳云。[19a*5*10]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Kì bẩm tính nhân triết dĩnh ngộ, thông văn vũ đại lược, chí ư lễ lạc xạ ngự thư số đẳng nghệ, vô bất tinh am vân.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 己巳，天成二年（宋天聖七年）。[19a*8*1]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Kỉ Tị, Thiên Thành nhị niên (Tống Thiên Thánh thất niên).

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 春，二月，壬午，慶成太祖廟。[19a*8*12]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Xuân, nhị nguyệt, Nhâm Ngọ, khánh thành Thái Tổ miếu.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 三月，七日，以平陽公主嫁諒州牧申紹泰。[19a*9*1]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Tam nguyệt, thất nhật, dĩ Bình Dương công chúa giá Lạng châu mục Thân Thiệu Thái.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 愛 [19a*9*17] 州但乃甲叛。[19b*1*1]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Ái Châu Đản Nãi Giáp phản.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 夏，四月，朔，帝親征但乃甲，以東宫太子監國。[19b*1*6]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Hạ, tứ nguyệt, sóc, Đế thân chinh Đản Nãi Giáp, dĩ Đông cung thái tử giám quốc.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 但乃甲既扳，遣中使督但乃人開但乃港，至自但乃。[19b*2*4]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Đản Nãi Giáp ký ban, khiển Trung sứ đốc Đản Nãi nhân khai Đản Nãi cảng, chí tự Đản Nãi.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 神人見跡于勝嚴寺。[19b*3*5]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Thần nhân hiện tích vu Thắng Nghiêm tự.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 六月，龍見于乾元殿基。[19b*3*13]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Lục nguyệt, long hiện vu Càn Nguyên điện cơ.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 帝謂左右曰：「朕既壞其殿，剗其基，而神龍猶見。[19b*4*5]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Đế vị tả hữu viết: “Trẫm ký hoại kì điện, sản kì cơ, nhi thần long do hiện.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 意者景德龍興之勝地，居天地之正中乎？」令有司廣其規模，正其背向，重脩之。因改天安殿。[19b*5*4]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Ý giả cảnh đức long hưng chi thắng địa, cư thiên địa chi chính trung hồ?” Lệnh Hữu ti quảng kì quy mô, chính kì bối hướng, trùng tu chi. Nhân cải Thiên An điện.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 殿之左起宣德殿，右起延福殿，殿之前墀名龍墀。[19b*7*1]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Điện chi tả khởi Tuyên Đức điện, hữu khởi Diên Phúc điện, Điện chi tiền trì danh Long Trì.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 墀之東置文明殿，西置廣武殿，墀之左右對立鍾楼，以登聞小民󰱃獄寃枉墀之。[19b*8*1]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Trì chi đông trí Văn Minh điện, tây trí Quảng Vũ điện, trì chi tả hữu đối lập chung lâu, dĩ đăng văn tiểu dân thứ ngục oan uổng trì chi.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 四圍皆起廊廡，以 …… [19b*9*13]

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Tứ vi giai khởi lang vũ, dĩ …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 … [19a] có rồng vàng hiện ở thuyền ngự, chỉ một mình vua đỡ lấy con rồng. Đến nơi, đánh tan quân Chiêm, bắt được tướng đem về. Năm thứ 19 [1027], mùa xuân, tháng 3, ngày mồng 1 Bính Thân, vua lấy áo ngự ban cho Trần Tuệ Long là đạo sĩ ở quán Nam Đế. Đêm ấy có ánh sáng khắp trong quán. Tuệ Long kinh ngạc dậy xem thì thấy rồng vàng hiện ở mắc áo. Các việc ấy đều là mệnh trời, đến đây đều thấy phù hợp cả. Vua bẩm tính nhân từ, sáng suốt dĩnh ngộ, thông hiểu đại lược văn võ, còn như lục nghệ lễ nhạc, ngự xạ, thư số không môn gì là không tinh thông am tường.

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Kỷ Tỵ, niên hiệu Thiên Thành năm thứ 2 [1029], (Tống Thiên Thánh năm thứ 7).

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 Mùa xuân, tháng 2, ngày Nhâm Ngọ, khánh thành miếu Thái Tổ.

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Tháng 3, ngày mồng 7, gả công chúa Bình Dương cho châu mục châu Lạng¹ là Thân Thiệu Thái.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 [19b] Giáp Đản Nãi² ở châu Ái làm phản. Mùa hạ, tháng 4, ngày mồng 1, vua thân đi đánh giáp Đản Nãi, cho Đông cung thái tử ở lại Kinh sư làm Giám quốc. Khi đánh được giáp Đản Nãi rồi, sai Trung sứ đốc suất người Đản Nãi đào kênh Đản Nãi. Vua từ Đản Nãi trở về Kinh sư.

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Có dấu người thần hiện ở chùa Thắng Nghiêm. Tháng 6, rồng hiện lên ở nền điện Càn Nguyên. Vua nói với tả hữu rằng: “Trẫm phá điện ấy, sang phẳng nền rồi mà rồng thần còn hiện. Có lẽ đó là đất tốt, đức lớn hưng thịnh, ở chỗ chính giữa trời đất chăng?” Bèn sai Hữu ty mở rộng quy mô, nhắm lại phương hướng mà làm lại, đổi tên là điện Thiên An. Bên tả dựng điện Tuyên Đức, bên hữu dựng điện Diên Phúc, thềm trước điện gọi là Long Trì (thềm rồng). Phía đông thềm rồng đặt điện Văn Minh, phía tây đặt điện Quang Vũ, hai bên tả hữu thềm rồng đặt lầu chuông đối nhau để dân chúng ai có việc kiện tụng oan uổng thì đánh chuông lên. Bốn xung quanh thềm rồng đều có hành lang để …

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 ^⇡ 1 Lạng Châu: tên châu thời Lý, nay là đất Lạng Sơn.

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 ^⇡ 2 Đản Nãi: tên giáp, có lẽ là vùng Đan Nê, huyện Thiệu Yên, tỉnh Thanh Hóa, nơi có núi Đồng Cổ (xem BK1, 16b).